Ngày nay, công nghệ làm thay đổi mọi thứ nhưng thay đổi lớn nhất đang xảy ra trong khu vực chế tạo nơi quá nửa công việc được tự động hoá hay bị thay thế bởi robots. Các qui trình tự động hoá đã đẩy công nhân lao động thủ công ra khỏi khu vực chế tạo và con số việc làm trong chế tạo đã sụt giảm lớn trong mười năm qua và được mong đợi tiếp tục giảm trong năm năm tới. Mặc dầu nhiều việc làm chế tạo được khoán ngoài cho các nước có chi phí thấp nhưng nó chỉ là giải pháp tạm thời trong khi các cơ xưởng đang được cập nhật với trang thiết bị tự động mới hơn. Một khi những cơ xưởng này được cập nhật đầy đủ, công việc chế tạo sẽ quay về các nước chủ và các nước có chi phí thấp với nền kinh tế phụ thuộc vào việc làm chế tạo giá rẻ sẽ kinh nghiệm về số lớn công nhân thất nghiệp không có việc làm và không có tương lai.
Các công nghệ tự động hoá cũng làm tăng năng suất bởi vì những máy móc này làm việc 24 giờ không ngừng khi so với công nhân lao động không thể làm việc hơn 8 hay 10 tiếng một ngày. Sự kiện là vì tự động hoá được dùng, GDP của Mĩ đã tăng từ $2.6 nghìn tỉ đô la lên $15.5 nghìn tỉ, điều có nghĩa là cái ra của chế tạo đã tăng bẩy lần nhưng với ít người hơn trước đây cho nên lợi nhuận của những công ti này đã tăng lên đáng kể. Nếu chúng ta nhìn vào con số công nhân lao động trong chế tạo, chúng ta có thể thấy sụt giảm từ 16 triệu năm 1989 tới 9.4 triệu năm 2013. Đồng thời, con số công nhân có kĩ năng đã tăng lên nhanh chóng tới mức cao nhất. Điều được mong đợi là trong mười năm tới, các nhà chế tạo sẽ chi nhiều hơn vào máy móc tự động hoá và thuê các công nhân có kĩ năng để vận hành nó, phần lớn họ sẽ có ít nhất là giáo dục đại học bốn năm.
Mặc dầu các nước đang phát triển đã tiếp quản nhiều sản xuất chế tạo kĩ năng thấp nhưng thay đổi cũng xảy ra ở đó nữa. Chẳng hạn, chế tạo chi phí thấp lớn nhất về trang thiết bị điện tử ở Trung Quốc, Foxconn có vài trăm nghìn công nhân lao động để xây dựng iPhones, iPads, TV, VCR, thiết bị di động v.v. đang bắt đầu tự động hoá các cơ xưởng của nó bằng robots và các trang thiết bị tự động đặc biệt khác. Sớm hay muộn, nhiều công nhân lao động sẽ bị thay thế bởi những robots và máy tự động này. Một nhà kinh tế cảnh báo: “Chúng ta đang kinh nghiệm đợt sóng thứ hai của thời đại Thông tin. Cũng như một trăm năm trước vào thời đại công nghiệp, đã có một thời kì thay đổi không thoải mái nơi mà khu vực nông nghiệp phải chịu tổn thất khi nhiều người bỏ nông trại và đi làm việc trong các cơ xưởng. Phần lớn nông dân vào thời đó đều thất học, nhưng làm việc trong cơ xưởng, họ cần tri thức nào đó và giáo dục phổ thông là chìa khoá để có được việc làm tốt cho nên nhiều người trở lại trường học. Ngày nay, cùng điều đó đang xảy ra khi khu vực chế tạo bị tổn hại vì có ít việc làm sẵn có và để làm việc trong công nghiệp công nghệ, giáo dục đại học là chìa khoá để có được việc làm tốt cho nên nhiều người quay lại trường. Nếu bạn không vào trường và vào trong các lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kĩ nghệ, và Toán học), bạn có thể không có tương lai sáng sủa.”
Hiện thời một số người đang bỏ qua cảnh báo này vì họ chưa thấy các máy móc tự động hoá hay robots thách thức họ hay đe doạ thay thế điều họ làm. Lí do đơn giản là họ không hiểu toàn cầu hoá nơi các biên giới quốc gia đang biến mất và cạnh tranh đang dữ dội giữa các quốc gia. Một nhà phân tích doanh nghiệp viết: “Một số nước đang phát triển chưa thấy tác động này; họ vẫn đang trong pha “Phủ nhận” vì họ không nghĩ nó có thể xảy ra cho họ. Nếu họ nhìn vào công nghiệp đồ ăn nhanh, bất kì chỗ nào McDonald, Burger King, KFC, Pizza Hut, và Starbucks tới, các nhà hàng với người chủ địa phương, và các tiệm cà phê biến mất nhanh chóng và điều đó mới chỉ là bắt đầu. Nhiều thứ sẽ thay đổi khi sản phẩm sản xuất số lớn tới với chất lượng cao hơn và giá thành thấp hơn thì họ sẽ thấy bao nhiêu công ti địa phương có thể tồn tại. Vì thế giới đã trở thành “phẳng” trong thập kỉ qua vì công nghệ thông tin, phần lớn công nhân lao động đang chịu thiệt vì họ không thể cạnh tranh được với robots. Ngay cả với lương rất thấp, robots bao giờ cũng thắng vì chúng làm việ 24 giờ một ngày không dừng nhưng không bao giờ đòi tăng lương. Robots chuyển giao năng suất cao hơn, chất lượng tốt hơn và không phản đối hay bãi công điều phần lớn các công ti ưa thích hơn là công nhân lao động.
Khi thế giới thay đổi, công nhân lao động không phải là những người chịu khổ nhưng một số người tốt nghiệp cũng phải chịu khổ. Ngày xưa, có được bằng cấp từ đại học là đủ tốt để có được việc làm. Ngày nay bạn cần có tri thức và kĩ năng bởi vì không công ti nào sẽ thuê bạn chỉ bởi vì bạn có bằng cấp. Không ai sẽ thuê bạn về điều bạn biết NHƯNG sẽ thuê bạn vì điều bạn có thể làm được cho họ. Điều đó nghĩa là điều bạn có thể làm phải gióng thẳng với điều công ti cần. Do đó, trong thế giới cạnh tranh này, bạn phải có tri thức rộng về nhu cầu thị trường việc làm, hiểu xu hướng công nghiệp, giám sát các thay đổi và nếu cần, điều chỉnh kĩ năng của bạn tương ứng. Nói cách khác, bạn phải phát triển thái độ học cả đời trong thế giới liên nối này, bạn đang cạnh tranh với mọi người từ khắp thế giới về ít vị trị việc làm mở ra. Tất nhiên, không phải mọi người có thể thay đổi nhanh chóng cho nên sẽ có nhiều người không làm điều đó hay rơi vào trong hố được tạo ra bởi thay đổi công nghệ tăng tốc và họ sẽ bị bỏ rơi.
Prof. John Vũ, CMU
